Polski	Deutsch
nie ɲɛ zaprzeczenie w odpowiedzi na pytanie o prawdziwość czegoś	nein
nie ɲɛ zaprzeczenie orzeczenia, także innych wyrazów	nicht kein
nie ɲɛ wyraża zakaz	nicht
nie ɲɛ (potocznie, potoczny) używana na końcu frazy, w celu wyrażenia chęci potwierdzenia jej prawdziwości przez współrozmówcę lub otrzymania aprobaty; często stosowana wraz ze zmianą intonacji	nicht nicht wahr
nie- ɲɛ (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon przymiotników złożonych oznaczający… (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon czasowników pochodnych od podstaw dziś rzadkich lub nieużywanych (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon nielicznych zaimków i liczebników mających inne znaczenie z przeczeniem „nie” i bez przeczenia (w tym drugim przypadku pisane osobno) (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon przysłówków złożonych utworzonych od zaprzeczonych przymiotników, od imiesłowów czynnych lub od imiesłowów biernych (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon rzeczowników złożonych… (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon wyrazów pochodnych, utworzonych za pomocą różnych sufiksów od innych wyrazów połączonych z „nie-” lub od wyrazów podstawowych, które mają „nie-” w swoim składzie słowotwórczym (językoznawstwo, językoznawczy) pierwszy człon złożonych imiesłowów przymiotnikowych	un- ʊn in- ɪn nicht
nie wszystko złoto, co się świeci ɲɛ‿ˈfʃɨstkɔ ˈzwɔtɔ ˈʦ̑ɔ‿ɕɛ ˈɕfʲjɛ̇ʨ̑i nie wszystko, co na pozór wydaje się idealne, jest takie w rzeczywistości	es ist nicht alles Gold, was glänzt
jedna jaskółka wiosny nie czyni ˈjɛdna jaˈskuwka ˈvʲjɔsnɨ ɲɛ‿ˈʧ̑ɨ̃ɲi nie należy wyciągać pochopnych wniosków na podstawie pojedynczych faktów	eine Schwalbe macht noch keinen Sommer
gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść ˈɟʥ̑ɛ kuˈxarɛk ˈʃɛɕʨ̑ ˈtãmʲ ˈɲɛ‿ma ˈʦ̑ɔ ˈjɛ̇ɕʨ̑ jeśli zbyt wiele osób pracuje nad tą samą rzeczą, tym samym problemem, dublują się ich zadania, to nie odniosą sukcesu	viele Köche verderben den Brei
bez pracy nie ma kołaczy bɛs‿ˈpraʦ̑ɨ ˈɲɛ‿ma kɔˈwaʧ̑ɨ żeby coś osiągnąć, trzeba najpierw na to zapracować	ohne Fleiß kein Preis
jedna jaskółka nie czyni wiosny ˈjɛdna jaˈskuwka ɲɛ‿ˈʧ̑ɨ̃ɲi ˈvʲjɔsnɨ nie należy wyciągać pochopnych wniosków na podstawie jednego tylko faktu	eine Schwalbe macht noch keinen Sommer
kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada ˈktɔ pɔtʲ‿ˈcĩm ˈdɔwʲci ˈkɔpʲjɛ ˈsãm ˈvʲ‿ɲɛ ˈfpada intrygi zwykle obracają się przeciw intrygantowi	wer anderen eine Grube gräbt, fällt selbst hinein
stara miłość nie rdzewieje ˈstara ˈmʲiwɔɕʨ̑ ˌɲɛ‿rʣ̑ɛˈvʲjɛ̇jɛ miłość, zwłaszcza przeżyta w młodości, nie przemija z upływem czasu	alte Liebe rostet nicht
pieniądze nie śmierdzą pʲjɛ̇̃ˈɲɔ̃nʣ̑ɛ ɲɛ‿ˈɕmʲjɛrʣ̑ɔ̃w̃ pieniądze bez względu na sposób ich zarobienia są tak samo chętnie przyjmowane	Geld stinkt nicht
nie chwal dnia przed zachodem słońca ˈɲɛ‿xfal ˈdʲɲa ˌpʃɛd‿zaˈxɔdɛ̃m ˈswɔ̃j̃nʦ̑a nie ciesz się z pozytywnych efektów zbyt wcześnie, bo możesz zapeszyć	man soll den Tag nicht vor dem Abend loben
głową muru nie przebijesz ˈɡwɔvɔ̃w̃ ˈmuru ˌɲɛ‿pʃɛˈbʲijɛʃ nie warto walczyć z przeciwnościami w beznadziejnej sytuacji	mit dem Kopf durch die Wand wollen
nie ma mowy ˈɲɛ‿ma ˈmɔvɨ o czymś zupełnie niemożliwym do zrealizowania; stanowcza odmowa	auf keinen Fall
nie mieć wszystkich w domu ˈɲɛ‿mʲjɛ̇ʨ̑ ˈfʃɨstʲciγ ˈv‿dɔ̃mu (potocznie, potoczny) zachowywać się odmiennie od standardów, irracjonalnie, naiwnie, wbrew czyimś oczekiwaniom, być niespełna rozumu	eine Schraube locker haben
myszy tańcują, gdy kota nie czują ˈmɨʃɨ tãj̃nˈʦ̑ujɔ̃w̃ ˈɡdɨ ˈkɔta ɲɛ‿ˈʧ̑ujɔ̃w̃	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, to myszy biegają	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, to myszy harcują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, to myszy tańcują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
myszy figlują, gdy kota nie czują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
nie do zniesienia ˌɲɛ‿dɔ‿zʲɲɛ̇ˈɕɛ̇̃ɲa	unerträglich ˈʊnʔɛɐ̯ˌtʁɛːklɪç, ʊnʔɛɐ̯ˈtʁɛːklɪç
nie tylko … ale i	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
kłamstwem daleko się nie zajdzie ˈkwãmstfɛ̃m daˈlɛkɔ‿ɕɛ ɲɛ‿ˈzajʥ̑ɛ	Lügen haben kurze Beine ˈlyːɡn̩ ˌhaːbn̩ ˈkʊʁt͡sə ˈbaɪ̯nə, ˈlyːɡŋ̩ ˌhaːbm̩ ˈkʊʁt͡sə ˈbaɪ̯nə
starość nie chroni przed głupotą	Alter schützt vor Torheit nicht
dla chcącego nie ma nic trudnego	wo ein Wille ist, ist auch ein Weg voː aɪ̯n ˈvɪlə ɪst ɪst aʊ̯x aɪ̯n veːk
nie ma sprawy zapewnienie drugiej strony, że jej prośba nie stwarza żadnego problemu i może być zrealizowana	dafür nicht
nie bardzo ɲɛ‿ˈbarʣ̑ɔ mało, co najwyżej częściowo, tylko trochę	schwerlich ˈʃveːɐ̯lɪç
nie ma ˈɲɛ‿ma forma pomocnicza używana w czasie teraźniejszym do wyrażenia, że ktoś lub coś nie istnieje forma pomocnicza używana w czasie teraźniejszym do wyrażenia, że ktoś lub coś nie znajduje się w danym miejscu	es gibt kein nicht da sein weg sein
nie od razu Kraków zbudowano ˌɲɛ‿ɔd‿ˈrazu ˈkrakuv ˌzbudɔˈvãnɔ nie osiąga się natychmiast imponujących wyników	Rom ist auch nicht an einem Tag erbaut worden
gdy kota nie ma, myszy harcują ˈɡdɨ ˈkɔta ˈɲɛ‿ma ˈmɨʃɨ xarˈʦ̑ujɔ̃w̃ kiedy nie ma przez jakiś czas kontroli („kota”) nad podwładnymi lub podopiecznymi („myszami”), to następuje lekceważenie reguł, obowiązków itp.	wenn die Katze aus dem Hause ist, tanzen die Mäuse (auf dem Tisch)
nie mieć zielonego pojęcia ˈɲɛ‿mʲjɛ̇ʥ̑ ˌʑɛlɔ̃ˈnɛɡɔ pɔˈjɛ̇̃ɲʨ̑a nic nie wiedzieć o czymś, zupełnie sobie czegoś nie wyobrażać	keine blasse Ahnung haben keinen blassen Schimmer haben
kruk krukowi oka nie wykole ˈkruk ːruˈkɔvʲi ˈɔka ˌɲɛ‿vɨˈkɔlɛ osoby znające się, zaprzyjaźnione i podobne do siebie, osoby należące do tej samej grupy interesów, do tej samej grupy zawodowej nie będą robiły sobie krzywdy	eine Krähe hackt der anderen kein Auge aus
nie ma róży bez kolców ˈɲɛ‿ma ˈruʒɨ bɛs‿ˈkɔlʦ̑uf nie ma radości bez smutku; wszystko ma zalety i wady	keine Rose ohne Dornen
nie ma dymu bez ognia ˈɲɛ‿ma ˈdɨ̃mu bɛz‿ˈɔɟɲa nie ma skutku bez przyczyny	wo Rauch ist, muss auch Feuer sein
nie wywołuj wilka z lasu ˌɲɛ‿vɨˈvɔwuj ˈvʲilka ˈz‿lasu nie przewiduj pesymistycznie, bo się sprawdzi	man soll die schlafenden Hunde nicht wecken
nie ma za co odpowiedź na „dziękuję”	nichts zu danken
kto nie ma w głowie, ten ma w nogach ˈktɔ ˈɲɛ‿ma ˈv‿ɡwɔvʲjɛ ˈtɛ̃n ˈma ˈv‿nɔɡax jeśli ktoś nie ma dobrej pamięci, musi często wracać po to, o czym zapomniał	was man nicht im Kopf hat, hat man in den Beinen / Füßen was man nicht im Kopf hat, muss man in den Beinen / Füßen haben
co dwie głowy, to nie jedna ˈʦ̑ɔ ˈdvʲjɛ ˈɡwɔvɨ ˈtɔ ɲɛ‿ˈjɛdna dwie osoby zrobią coś lepiej niż jedna; będą miały więcej pomysłów i rozwiązań	vier Augen sehen mehr als zwei
co się stało, to się nie odstanie ˈʦ̑ɔ‿ɕɛ ˈstawɔ ˈtɔ‿ɕɛ ˌɲɛ‿ɔtˈstãɲɛ stwierdzenie, że zaistniałe złe wydarzenia są nieodwracalne; nie można cofnąć lub odwołać tego, co się wydarzyło	geschehene Dinge sind nicht zu ändern
nie samym chlebem człowiek żyje ɲɛ‿ˈsãmɨ̃m ˈxlɛbɛ̃m ˈʧ̑wɔvʲjɛɡ ˈʒɨjɛ człowiek, oprócz podstawowych potrzeb materialnych, ma także wyższe potrzeby — duchowe	der Mensch lebt nicht vom Brot allein
nie szata zdobi człowieka ɲɛ‿ˈʃata ˈzdɔbʲi ʧ̑wɔˈvʲjɛka nie należy oceniać ludzi po stroju czy wyglądzie, a po charakterze	das Ross wird nicht nach dem Sattel beurteilt
trzeciej możliwości nie ma wyrażenie charakteryzujące sytuację, w której są tylko dwie możliwości	ein Drittes gibt es nicht ein Drittes ist nicht gegeben
broda mędrcem nie czyni ˈbrɔda ˈmɛ̃ntr̥ʦ̑ɛ̃mʲ ɲɛ‿ˈʧ̑ɨ̃ɲi pozory mylą, pewne rzeczy widziane u ludzi z zewnątrz potrafią być złudne	Bart und Mantel machen den Philosophen nicht der Bart macht nicht den Gelehrten
nie mieć bladego pojęcia ˈɲɛ‿mʲjɛ̇ʥ̑ blaˈdɛɡɔ pɔˈjɛ̇̃ɲʨ̑a całkowicie nie posiadać wiedzy, informacji na określony temat lub w określonej sprawie	keine blasse Ahnung haben keinen blassen Schimmer haben
chcąc nie chcąc (potocznie, potoczny) następuje po wypowiedzi dotyczącej kwestii niezależnej od czyjejś woli i poprzedza wypowiedź opisującą widoczne skutki tej kwestii	wohl oder übel
chcąc nie chcąc (potocznie, potoczny) niezależnie, mimowolnie	wohl oder übel
nieobecni nie mają racji ˌɲɛɔˈbɛʦ̑ʲɲi ɲɛ‿ˈmajɔ̃w̃ ˈraʦ̑ʲji zdanie lub interes osoby nieobecnej nie są brane pod uwagę	Abwesende sind immer im Unrecht die Abwesenden haben immer Unrecht
niech nie wie lewica, co czyni prawica ˈɲɛxʲ ˈɲɛ‿vʲjɛ lɛˈvʲiʦ̑a ˈʦ̑ɔ ˈʧ̑ɨ̃ɲi praˈvʲiʦ̑a dobre czyny nie potrzebują rozgłosu	die linke Hand weiß nicht, was die rechte tut die rechte Hand weiß nicht, was die linke tut lass deine linke Hand nicht wissen, was die rechte tut
być nie w sosie ˈbɨʨ̑ ɲɛ‿f‿ˈsɔɕɛ (potocznie, potoczny) być w złym humorze/nastroju	schlecht gelaunt sein schlechter Laune sein
mieć nie po kolei w głowie (potocznie, potoczny) być niespełna rozumu, być szalonym, być chorym umysłowo lub zachowywać się w sposób właściwy osobie chorej umysłowo	Floh im Ohr haben
nie ucz księdza pacierza nie pouczaj kogoś, kto jest w jakiejś dziedzinie specjalistą	die Nachtigall singen lehren wollen
nie ucz ojca dzieci robić nie pouczaj kogoś, kto jest w jakiejś dziedzinie specjalistą	die Nachtigall singen lehren wollen
i w Paryżu nie zrobią z owsa ryżu ˌi‿f‿paˈrɨʒu ɲɛ‿ˈzrɔbʲjɔ̃w̃ ˈz‿ɔfsa ˈrɨʒu pewne rzeczy są niemożliwe do zrobienia	auch in Paris macht man nicht aus Hafergrütz ein Reisgericht
nie (być) ˈɲɛ‿bɨʨ̑ forma pomocnicza, wyrażenie nie ma w czasie przyszłym, przeszłym i trybie przypuszczającym	es gibt kein
nie zasypiać gruszek w popiele ˌɲɛ‿zaˈsɨpʲjäʥ̑ ˈɡruʃɛk f‿pɔˈpʲjɛlɛ nie zaniedbywać spraw wymagających załatwienia wykorzystywać każdą nadarzającą się okazję, sposobność	die Gelegenheit nicht unbenutzt lassen
nie cierpieć zwłoki ɲɛ‿ˈʨ̑ɛrpʲjɛ̇ʥ̑ ˈzvwɔci (książkowy) o sprawach, problemach: wymagać szybkiego załatwienia	keinen Aufschub dulden
ksiądz dwa razy kazania nie mówi ˈcɕɔ̃nʣ̑ ˈdva ˈrazɨ kaˈzãɲa ɲɛ‿ˈmuvʲi wypowiadane w sytuacji, gdy ktoś nie chce drugi raz powtarzać tego, co właśnie powiedział	der Pfarrer predigt nur einmal
habit nie czyni mnicha ˈxabʲitʲ ɲɛ‿ˈʧ̑ɨ̃ɲi ˈmʲɲixa wygląd zewnętrzny nie świadczy o wartości człowieka	Kleider machen keine Leute
co ty nie powiesz (ironicznie) oznaczająca, że ktoś nie jest zdziwiony tym, co słyszy	was Sie nicht sagen
kradzione nie tuczy kraˈʥ̑ɔ̃nɛ ɲɛ‿ˈtuʧ̑ɨ rzecz zdobyta w nieuczciwy sposób nie przynosi korzyści	unrecht Gut gedeiht nicht
gdy kota nie ma, myszy biegają	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
gdy kota nie ma, myszy tańcują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, myszy biegają	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, myszy harcują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
jak kota nie ma, myszy tańcują	wenn die Katze aus dem Haus ist, tanzen die Mäuse auf dem Tisch vɛn diː ˈkat͡sə ʔaʊ̯s deːm ˌhaʊ̯s ʔɪst | ˌtant͡sn̩ diː ˈmɔɪ̯zə ʔaʊ̯f deːm ˌtɪʃ
nie uwzględnić	auslassen ˈaʊ̯sˌlasn̩
nic nie wnosić	hergeben ˈheːɐ̯ˌɡeːbn̩
nie udawać się	verunglücken fɛɐ̯ˈʔʊnɡlʏkn̩
nic nie szkodzi	das macht nichts das ˈmaxt nɪçt͡s
nie na poziomie	niveaulos niˈvoːloːs
nie mieć ochoty	keinen Bock haben ˈkaɪ̯nən ˈbɔk ˈhaːbn̩
nie wykorzystać	versemmeln fɛɐ̯ˈzɛml̩n
nie pamiętać	vergessen fɛɐ̯ˈɡɛsn̩
nie tylko … lecz i	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
nie majacy pojęcia	ahnungslos ˈaːnʊŋsloːs
życie to nie bajka	das Leben ist kein Ponyhof das ˈleːbn̩ ʔɪst ˌkaɪ̯n ˈpɔniˌhoːf, das ˈleːbm̩ ʔɪst ˌkaɪ̯n ˈpɔniˌhoːf
nie tylko … ale też	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
nie tylko … lecz też	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
nie pisnąć ani słowa	dichthalten ˈdɪçtˌhaltn̩
nie tykać się czegoś	die Finger von etwas lassen
nie tylko … ale także	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
nie tylko … lecz także	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
nie rozumieć ani słowa	nur Bahnhof verstehen nuːɐ̯ ˈbaːnhoːf fɛɐ̯ˈʃteːən
złego diabli nie biorą	Unkraut vergeht nicht ˈʊnkʁaʊ̯t fɛɐ̯ˈɡeːt nɪçt
nie tylko … ale również	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
życie to nie jest bajka	das Leben ist kein Ponyhof das ˈleːbn̩ ʔɪst ˌkaɪ̯n ˈpɔniˌhoːf, das ˈleːbm̩ ʔɪst ˌkaɪ̯n ˈpɔniˌhoːf
nie tylko … lecz również	nicht nur … sondern auch nɪçt nuːɐ̯ … ˈzɔndɐn aʊ̯x
pies, który dużo szczeka, nie gryzie	Hunde, die bellen, beißen nicht ˈhʊndə diː ˈbɛlən | ˈbaɪ̯sn̩ nɪçt
nie ufać	misstrauen mɪsˈtʁaʊ̯ən
nie dziw	kein Wunder kaɪ̯n ˈvʊndɐ
nie wiem	überfragen ˌyːbɐˈfʁaːɡn̩
nie tylko	nicht nur nɪçt nuːɐ̯
nie dziwota	kein Wunder kaɪ̯n ˈvʊndɐ
jeszcze Polska nie zginęła	noch ist Polen nicht verloren nɔx ɪst ˈpoːlən niçt fɐˈloːʁən
nie ma problemu zapewnienie drugiej strony, że jej prośba nie stwarza żadnego problemu i może być zrealizowana	kein Problem
nie do wiary ˌɲɛ‿dɔ‿ˈvʲjarɨ (potocznie, potoczny) o czymś nieprawdopodobnym, niewiarygodnym	unbegreiflich
nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe ˈɲɛ‿ʧ̑ɨ̃ɲ druˈɟɛ̃mu ˈʦ̑ɔ ˈtɔbʲjɛ ɲɛ̃ˈmʲiwɛ nie należy robić komuś rzeczy, które nie są miłe dla nas.	das kommt davon
czego oko nie widzi, tego sercu nie żal ˈʧ̑ɛɡɔ ˈːkɔ ɲɛ‿ˈvʲiʥ̑i ˈtɛɡɔ ˈsɛrʦ̑u ˈɲɛ‿ʒal łatwo znieść stratę, o której się nic nie wie	aus den Augen, aus dem Sinn

Deutsch	Polski
nie niː zu keiner Zeit, zu keinem Zeitpunkt	nigdy
nie und nimmer niː ʊnt ˈnɪmɐ zu keinem Zeitpunkt, auf keinen Fall	nigdy ˈɲiɡdɨ
besser spät als nie	lepiej późno niż wcale ˈlɛpʲjɛ̇j ˈpuʑnɔ ˈɲiʃ ˈfʦ̑alɛ
nie mehr ˈniː meːɐ̯ nicht noch einmal, nie wieder, von nun an nicht mehr	nigdy więcej